Blog Geert Smid
Auteur van deze blog is prof. dr. Geert Smid, psychiater en bijzonder hoogleraar verbonden aan ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum en de Universiteit voor Humanistiek. |
 |
In Nederland stierven in 2020 1035 mensen door zelfdoding als gevolg van een psychische stoornis en 115 mensen door euthanasie vanwege een psychische stoornis (in 2021).
Onlangs rondden onderzoekers van onder meer ARQ en de UvH een onderzoek af naar rouw na zelfdoding en euthanasie wegens psychische aandoeningen. Een van de onderzoekers, Marianne Snijdewind, nam bij nabestaanden diepte-interviews en vragenlijsten af. Hun levenspartners waren in behandeling geweest vanwege een psychische stoornis en waren overleden door euthanasie of zelfdoding.
Als leven en dood in het geding zijn worden mensen zich bewust van hun levensbeschouwing of geloof, hun spirituele verhouding tot het bestaan. Het verlies van een dierbare rakelt existentiële vragen op die tot uitdrukking komen in fenomenologische beschrijvingen van rouw. Wat is dood? Wat betekent het voor mij als ik straks zelf kom te overlijden? Wat is de zin van het leven? Ook verschillende symptomen van Prolonged Grief Disorder volgens DSM-5-TR betreffen existentiële vragen. Hieronder tref je enkele existentiële thema’s met daaraan verwante rouwsymptomen en fenomenologische beschrijvingen van rouw.
De impact van rouw, die onder meer emotionele pijn, lichamelijke rouwreacties en beperkingen in functioneren kan omvatten, wordt zwaar onderschat. Een op de tien nabestaanden ontwikkelt een persisterende rouwstoornis. Door ontbreken van een wettelijke verlofregeling na verlies van een dierbare is er vaak druk vanuit het werk die kan interfereren met herstel. En dat terwijl een moeizaam herstel in de eerste periode na verlies gepaard gaat met een toegenomen risico op psychische stoornissen.
Veel kinderen en volwassenen herkennen gevoelens van heimwee, een van de uitingen van gehechtheid van mensen aan hun dagelijkse leefomgeving. Scheiding van de vertrouwde leefomgeving kan gevolg zijn van een logeerpartij (zoals bij kinderen), vakantie, verhuizing, migratie, vlucht en rampen. Gehechtheid aan de leefomgeving hangt samen met het feit, dat mensen er een deel van hun identiteit omheen bouwen.
Op 2 oktober vond het symposium De nalatenschap van verlies en trauma plaats, een hybride event met een indrukwekkende reeks van sprekers. dat live en online bijgewoond werd door ongeveer 140 deelnemers en werd gevolgd door mijn oratie.
De corona-pandemie en de maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan hebben ons allemaal getroffen.
Onlangs verscheen het rapport Perspectieven op de doodswens van ouderen die niet ernstig ziek zijn: de mensen en de cijfers geschreven door Els van Wijngaarden van de Universiteit voor Humanistiek en collega’s, over ouderen met een “voltooid leven”.
Het verborgen leed van nabestaanden na moord vormt onderwerp van de monumentale documentaire OverLeven door Richard Grootbod, over de nabestaanden van de in Utrecht in 2002 vermoorde studente Nadia van de Ven, die op 11 oktober jl. in première ging.
Sinds 1 maart 2019 is de bijzondere leerstoel “Psychotrauma, verlies en rouw na rampen en geweld” ingesteld door ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum bij de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.Ik heb de eer deze te mogen bekleden.